آنچه باید درباره «جشنواره فیلم کوتاه تهران ۳۹» بدانید/ چهره‌ها و غافل‌گیری‌ها
به گزارش کا 118، روزهای پایانی اسفندماه سال گذشته بود که فراخوان سی و نهمین دوره جشنواره فیلم کوتاه تهران منتشر شد؛ فراخوانی زودهنگام که متولیانش برگزاری آن را در جهت شناسایی و معرفی برترین آثار کوتاه در سطح ملی و بینالمللی و ایجاد عدالت فرهنگی در همه نقاط کشور، همچنین رقابت سازنده بین فیلمسازان خواندند.
نکته‌ای که اما در این فراخوان بیشتر رخ نمایی می‌کرد، توجه به ژانرهای مختلف و تکثر در فضای فیلم کوتاه بود؛ این همان هدفی است که مهدی آذرپندار از زمان تکیه بر صندلی مدیریت انجمن سینمای جوانان ایران بر آن تاکید داشته و حالا در جشنواره فیلم کوتاه تهران به عنوان مهمترین رویداد سینمایی در سطح ملی و اصلی‌ترین ویترین رونمایی از آثار کوتاه قرار است شاهد به بار نشستن اولین ثمرات آن باشیم.
عبور از کرونا؛ بازهم همه گردهم می‌آیند
جشنواره فیلم کوتاه تهران گرچه در دو دوره قبلی خود به دلیل فراگیری کرونا با تعداد کمتری از مهمانان در بخش ملی و بین‌الملل مواجه شده بود اما از همان ابتدا بانیانش عنوان کردند قرار است این رویداد امسال و پس از عبور از روزهای کرونایی با حضور تعداد زیادی از فیلمسازان برگزار شود. نویدبخش تحقق این وعده هم خبرهای منتشرشده درباره استقبال از فراخوان جشنواره در بخش بین الملل بود.
در آن مقطع فیلمسازان خارجی با ثبت ۳۲۰۰ اثر در بخش بین‌الملل در کمتر از یک ماه و نیم، از این دوره جشنواره استقبال کردند.
در قدم‌های بعدی اما ضمن مشخص شدن زمان برگزاری دوره سی و نهم که از ۲۷ مهر تا ۲ آبان بود، اعضای شورای سیاست‌گذاری جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران هم معرفی شدند، محسن برمهانی معاون سیمای صداوسیمای جمهوری اسلامی و مدیر بین‌الملل اسبق انجمن سینمای جوانان ایران، مهرداد باقری رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، حبیب ایل‌بیگی معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی و مدیرعامل اسبق انجمن سینمای جوانان ایران، مهدی جعفری کارگردان و عضو هیئت مدیره انجمن سینمای جوانان ایران، مسعود امینی تیرانی فیلمساز؛ فیلم‌بردار و رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی فیلم کوتاه ایران، غلامرضا منتظری نماینده و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و رییس اسبق بسیج هنرمندان و مهدی آذرپندار مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران و دبیر سی و نهمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران افرادی بودند که سیاست‌های این دوره از جشنواره را پی‌ریزی کردند.
روایت صریح دبیر از موضوعات ممنوعه
اولین نشست رسانه‌ای جشنواره فیلم کوتاه تهران در حالی برگزار شد که هنوز آثار راه یافته بخش‌های مختلف این رویداد سینمایی اعلام نشده بود، این همان چیزی بود که خبرنگاران هم در این نشست به آن اشاره کردند اما مهدی آذرپندار دبیر این رویداد همان زمان اعلام کرد که قرار است یک نشست دیگر بعد از معرفی فیلم‌های بخش مختلف جشنواره، برگزار شود. نکته مهم نشست اول اما این بود که آذرپندار موضوعات ممنوعه و خطوط قرمز جشنواره فیلم کوتاه تهران در دوره سی و نهم را مشخص کرد. او به صراحت عنوان کرد: «حتماً در این دوره با آثاری که کپی فیلم‌های موفق سال‌های گذشته در فیلم کوتاه و بلند هستند برخورد سختگیرانه می‌شود، چون شعار جشنواره تنوع بوده است به خاطر همین مجبوریم سختگیرانه برخورد کنیم.» او همچنین توجه به موضوع دگرباشان را خط قرمز اخلاقی و حرفه‌ای خود دانست و بیان کرد: «ما آثار درباره دگرباشان و اقلیت‌های جنسی را نه می‌خواهیم و نه می‌توانیم بپذیریم. این آثار را فارغ از اینکه خوش ساخت هم باشند، نمی‌پذیریم و در جشنواره ما جایی ندارند. از هیات انتخاب خواستیم در حوزه‌های کودک‌کشی هم سختگیرانه برخورد کنند چون این موضوع کمی بیش از حد استاندارد در سینمای ماست.»
در کنار همه اینها دبیر این رویداد تاکید کرد برخی از موضوعات گرچه در دایره خطوط قرمز و ممیزی‌ها جا نمی‌گیرند اما به دلیل تکثر آثار با محوریت یک موضوع ناخودآگاه حذف می‌شوند؛ او گفت: «بخشی از ممیزی به دلیل تجمع زیاد فیلمسازان در برخی موضوعات است که گاهی جزو خطر قرمزها نیست. مثلاً گاهی می‌بینیم پنجاه فیلم در حوزه صحنه زنی آمده و ناگزیر به حذف هستید یا الان تعداد بالایی فیلم در حوزه شکار می‌بینیم. این افراد باید بدانند که رقابت بسیار زیادی دارند. در این موضوع خط قرمزی وجود ندارد اما فیلم‌هایی ناگزیر حذف می‌شوند تا شاهد آثار تکراری نباشیم این نامش ممیزی نیست بلکه جلوگیری از تکرار است.»
تدارک برنامه‌های جنبی؛ دیگه چه خبر؟
برنامه‌های جنبی یکی از شاخصه‌های هر جشنواره‌ای است به همین واسطه یکی از رویدادهایی که از همان آغاز عنوان شد که قرار است در حاشیه جشنواره فیلم کوتاه تهران برگزار شود، دومین نمایشگاه و فروشگاه عکس «ایران من» بود که فراخوانش هم منتشر و قرار شد با هدف ایجاد بستر مناسب برای ظهور و بروز خلاقیت هنری هنرمندان عکاس، معرفی ظرفیت‌های فرهنگی هنری ایران، ایجاد زمینه ارتباط هنرمندان عکاس و انتقال تجربه، فراهم آوردن امکان فروش آثار هنرمندان عکاس و بازنمایی طبیعت ایران، همزمان با برگزاری سی‌ونهمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران برگزار شود که بنا بر اعلام روابط‌عمومی جشنواره ۸۰۰ اثر هم به نمایشگاه «ایران من» ارسال شده است.
جشنواره سی و نهم اما برنامه‌های جنبی دیگری هم دارد؛ رونمایی از کتاب‌های تازه در حوزه سینما هم از اقداماتی است که در چند دوره اخیر جشنواره فیلم کوتاه تهران اتفاق افتاده است امسال هم در راستای استمرار این وضعیت قرار است نمایشگاه «کتاب و سینما» که شامل مجموعه‌ای از کتب تخصصی سینمایی و تازه‌های انتشارات انجمن سینمای جوانان ایران است برگزار و این آثار با همکاری انتشارات کتاب آبان و با تخفیف به علاقه‌مندان عرضه شود.
همراهی چهره‌ها؛ حرفه‌ای‌ها نظر می‌دهد
نمی‌توان از اعتبار یک رویداد سینمایی سخن گفت و سراغ از ترکیب چهره‌های همراه با این رویداد در بخش‌های مختلف نگرفت. جشنواره فیلم کوتاه تهران هم از این قاعده مستثنی نیست و براساس اخبار رسمی در این دوره شاهد همراهی گروهی از حرفه‌ای‌های سینمای کوتاه در بخش انتخاب و داوری آثار هستیم. در ایام منتهی به جشنواره اسامی هیات انتخاب و داوری و البته آثار راه‌یافته به بخش‌های مختلف اعلام شد که بر اساس آن اسما ابراهیم‌زادگان، امیرمهدی پوروزیری، امیرعباس ربیعی، محمدرضا عرب، جواد میرزاآقازاده، رضا نجاتی و داریوش یاری در بخش داستانی، مسعود مددی، سعید نجاتی و تی‌یام در بخش تجربی، مریم کشکولی‌نیا، هادی محمدیان و محمدامین همدانی در بخش پویانمایی، محمدصادق اسماعیلی، عطیه زارع، یاسر فریادرس، حسن نقاشی، سیدمازیار هاشمی در بخش مستند و مریم اسمی‌خانی، داوود رضایی، داوود عادلی، نیما عباس‌پور، کاوه قهرمان، کیوان محسنی و وحیداله موسوی آثار بخش بین‌الملل این رویداد را انتخاب کردند و قرار است در ادامه آنها را داوری کنند، این موضوع از آنجایی نشأت می‌گیرد که دبیر جشنواره در نخستین نشست خود اعلام کرد که امسال بر خلاف دوره پیشین قرار نیست هیات مشاوران وجود داشته باشد بلکه قرار است هیات‌های انتخاب و داوری یکی شوند تا قضاوت بهتری شکل بگیرد.
برنامه نشست‌های تخصصی «۳۹-۲۰»؛ هم لذت ببریم و هم یاد بگیریم
از دیگر موضوعاتی که در این چند سال تبدیل به یک پای ثابت جشنواره شده برگزاری نشست‌های تخصصی است، نشست‌هایی که گرچه در سال‌های کرونایی به صورت مجازی برگزار شد اما هیچگاه فراموش نشد، امسال اما این نشست‌ها ترکیب متفاوتی از سینماگران را در دل خود دارد. یعنی قرار است نشست‌های تخصصی «خلاقیت در ژانر» با حضور احمد الستی، «نور و فیلمبرداری» با حضور محمود کلاری، «تجربه گرایی در ژانر» با حضور رسول صدرعاملی، «پرسش از بازیگردان» با حضور رضا کیانیان، «کارگردانی» با حضور احمدرضا درویش، «فیلمنامه» با حضور بهروز افخمی در سی‌ونهمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران برگزار شوند. همچنین در عناوین و سرفصل‌های دیگر، بخش نشست‌های تخصصی «۳۹-۲۰» جشنواره، با برگزاری نشست‌های «ژانر در فیلم کوتاه (محدودیت یا گشایش)» با حضور رامتین شهبازی، «شناخت ژانر» با حضور حسن حسینی، «ژانر، فرم، سبک؛ تفاوت‌ها و تشابه‌ها» با حضور مجید شیخ انصاری، «تهیه و تولید» با حضور محمدرضا مصباح، «بررسی نمونه فیلم‌های کوتاه ژانر» با حضور مریم اسمی‌خانی و کاظم دانشی، «صدا» با حضور آرش قاسمی، «جلوه های بصری» با حضور امیررضا معتمدی، «طراحی صحنه» با حضور سهیل دانش اشراقی میزبان علاقه‌مندان و هنرجویان سینما خواهد بود.
در این دوره از جشنواره همراهی برخی چهره‌های معتبر بینالمللی هم می‌تواند برای سینمادوستان و فیلم‌بازها جذاب باشد. بن تامسون پروگرمر جشنواره فیلم ترایبکا و تام پالمن از بنیانگذاران جشنواره بینالمللی فیلم اومئو سوئد و کیوریتور فستیوال‌های جهانی و تهیه‌کننده نیز از مهمانان غیرایرانی این دوره هستند که به صورت مجازی در نشست‌های تخصصی «۳۹-۲۰» تجارب خود را با شرکت‌کنندگان این رویداد در میان می‌گذارند.
تامسون به عنوان استاد نشست تخصصی «جریان جشنواره‌های فیلم‌های ژانر» و پالمن به عنوان استاد نشست تخصصی «تولید مشترک فیلم‌های ژانر» مهمانان سی و نهمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران خواهند بود.
برگزاری در سایه ناآرامی‌ها؛ ایستاده در غبار!
با آنکه تا به اینجای کار روال طی شده نشان می‌داد قرار است دوره سی و نهم جشنواره با سر و شکلی جدیدتر از دوران کرونایی برگزار شود اما به ناگاه با ناآرامی‌های تهران و چند استان دیگر برخی از فیلمسازان و استادان نشست‌های تخصصی از حضور در این رویداد انصراف دادند، همان زمان بود که برخی از سینماگران حاضر در این رویداد با مهدی آذرپندار نشستی برای به تعویق افتادن جشنواره برگزار کردند، در آن نشست سینماگران از مساعد نبودن فضا و شرایط برای برگزاری جشنواره گفتند اما آذرپندار عنوان کرد جا به جایی زمان جشنواره به معنای تلاقی زمانی با جشنواره‌ها و رویدادهای دیگری است که در واقع ممکن است به عدم برگزاری جشنواره منجر شود. ضمن اینکه کسی از آینده‌ی این اتفاقات و شدت و ضعف آن نیز خبر ندارد. پس به تعویق افتادن جشنواره ممکن نیست.
آذرپندار اما در نشست خبری دومش عنوان کرد که برخی از فیلمسازان و استادان به دلیل تهدید و فشارهای مجازی و تلفنی برخی متن انصراف نوشته‌اند اما تا دقیقه نود با آنها برای حضورشان مذاکره شده است او همچنین به این موضوع اشاره کرد که تصمیم آنها برای خروج از جشنواره و البته مواضع‌شان تا جایی که در حیطه اختیارات اوست، تبعاتی برای سینماگران نخواهد داشت اما در عین حال بیان کرد که بهتر است با یکدیگر گفتگو کنیم چون فضای فیلم کوتاه فضایی برای گفتمان است.
حالا چند قدم مانده به برگزاری جشنواره فیلم کوتاه تهران، سیدمهدی جوادی مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی از آمادگی این بنیاد را برای تامین سرمایه سه فیلمساز منتخب دبیر جشنواره برای ساخت فیلم اولشان خبر داده است و این یعنی جشنواره امسال قرار است عملگراتر از همیشه، بستری برای ظهور و بروز استعدادهای نو در عرصه ساخت فیلم‌های کوتاه باشد.
باشگاه فیلم اولی‌ها و کانون دانش‌آموختگان جشنواره و انجمن سینمای جوانان ایران نیز از جمله اتفاقات نو و جدید دوره اخیر جشنواره است که برنامه‌های ویژه‌ای را برای اعضای خود تدارک دیده است.
